Tổng thống Biden đang phải đối mặt với sự mất tín nhiệm của người dân Mỹ. Năm ngoái, nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1984, nhưng các cử tri lại vô cùng bi quan về điều kiện kinh tế và triển vọng tài chính của họ.
Các nhà kinh tế cho biết, sự mâu thuẫn trên là do ảnh hưởng của đại dịch kéo dài và giá cả tăng cao. Lạm phát đang diễn ra với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1982, làm xói mòn lợi nhuận và trượt giá tiền lương. Ngay cả mức tăng lương mạnh mẽ cũng phải vật lộn để theo kịp tốc độ lạm phát. Và đã dù có vắc-xin, cuộc sống vẫn chưa thể trở lại bình thường theo cách mà nhiều người từng mong đợi.
Việc này đặt ra thách thức đáng kể cho ông Biden và đảng của ông trước thềm cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11. Sự sụt giảm niềm tin của người tiêu dùng đối với nền kinh tế và cách xử lý chưa hiệu quả của ông Biden khiến Đảng Dân chủ gặp nhiều khó khăn trong việc giữ quyền kiểm soát cả Hạ viện và Thượng viện.
Ông Biden và các cố vấn hàng đầu của ông đang cố gắng hướng sự chú ý sang những mặt tích cực: nhấn mạnh nền kinh tế đã phục hồi nhanh chóng như thế nào và tiền lương đang tăng lên, đồng thời ca ngợi nỗ lực khắc phục các chuỗi cung ứng mắc kẹt và xây dựng lại ngành sản xuất trong nước.
“Chúng tôi cuối cùng cũng đang xây dựng một nền kinh tế Mỹ cho thế kỷ 21, với tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất trong gần 4 thập kỷ, cùng với năm tăng trưởng việc làm lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ,” ông Biden nói trong một tuyên bố sau khi công bố dữ liệu về tổng sản phẩm quốc nội vào thứ Năm.
Nhưng lạm phát đã làm câu chuyện đó trở nên phức tạp.
Tăng lương cũng không ăn thua vì lạm phát
Các số liệu GDP mới cho thấy nền kinh tế đã phục hồi hoàn toàn sau đợt đại dịch, nhưng một phần lớn của sự tiến triển đó sẽ bốc hơi khi bạn tính đến mức tăng giá gần đây. Trên thực tế, tăng trưởng vẫn đang giảm so với xu hướng trước đại dịch sau khi được điều chỉnh theo lạm phát.
Có thể thấy rõ những ảnh hưởng lớn mà lạm phát đang gây ra đối với những nỗ lực phục hồi lại cuộc sống hàng ngày. Người lao động đang chứng kiến mức lương của họ tăng với tốc độ nhanh nhất trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, khi họ phải chi tiêu nhiều hơn cho bàn ghế, ô tô đã qua sử dụng, bít tết và thịt gà đông lạnh, nhiều người nhận thấy rằng mức lương lớn hơn của hiện tại không khá hơn là bao so với mức lương của năm ngoái. Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp đã giảm nhanh hơn nhiều so với dự đoán của hầu hết mọi người, nhưng hàng triệu người vẫn không đi làm vì các vấn đề chăm sóc trẻ em và nỗi lo sợ về Covid-19 vẫn còn.
Bài toán hóc búa mà ông Biden đang gặp phải thể hiện rất rõ qua các con số thu thập được thông qua các cuộc thăm dò ý kiến.
Một cuộc khảo sát của Gallup được thực hiện trong tháng này cho thấy người Mỹ nhìn nhận nền kinh tế theo hướng tiêu cực hơn là tích cực: Chỉ 29% cho rằng nền kinh tế đang được cải thiện, trong khi 67% tin rằng nó đang trở nên tồi tệ hơn.
Dữ liệu về kỳ vọng của người tiêu dùng do Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York cung cấp đã cho thấy rằng thị phần khách hàng được dự đoán sẽ tồi tệ hơn về mặt tài chính trong vòng một năm kể từ bây giờ: 26,3% vào tháng 12, so với 9,9% vào cuối năm 2019, tức là trước khi bắt đầu đại dịch Covid-19.
Đại dịch cản trở hy vọng
Một phần của sự ảm đạm chắc chắn có liên quan đến đại dịch kéo dài. Trong khi mọi người nuôi hy vọng rằng nền kinh tế sẽ mở cửa trở lại và bắt đầu lại cuộc sống bình thường khi vắc-xin sẵn có, thì những làn sóng lây nhiễm tiếp tục xảy ra đã ngăn cản hy vọng của họ.
Karen Dynan, nhà kinh tế học Harvard và cựu quan chức Bộ Tài chính trong chính quyền Obama, cho biết: “Có rất nhiều điều lạc quan vào một năm trước đây. Chúng tôi nhận được vắc-xin nhanh hơn mong đợi và đã nghĩ rằng cuộc sống của mình sẽ có thể trở lại bình thường. Mọi người chỉ mong đợi nền kinh tế sẽ hồi phục cùng với điều đó. Và có lẽ là chúng tôi đã hơi ngây thơ.”
Việc khiến cử tri cảm thấy rằng họ đang được hưởng lợi từ những tiến triển gần đây trong việc phục hồi nền kinh tế có lẽ phụ thuộc vào hai điều: kiểm soát đại dịch và kiềm chế lạm phát.
Mức tăng giá dự kiến sẽ giảm dần trong năm nay, một phần là do tự nó và một phần là kết quả của chính sách tài khóa và tiền tệ. Trong khi Quốc hội và Nhà Trắng đã bơm rất nhiều tiền vào nền kinh tế năm ngoái dưới hình thức mở rộng bảo hiểm thất nghiệp, chi phiếu một lần và các lợi ích khác, thì sự hỗ trợ đó đang giảm dần. Điều đó có nghĩa là người tiêu dùng sẽ có ít tiền mới hơn trong túi của họ để chi tiêu trong năm nay và cho phép các chuỗi cung ứng bị bao vây bắt kịp với nhu cầu giảm xuống.
“Chỉ có niết bàn mới có thể là nơi tăng trưởng mạnh và lạm phát thấp”
Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cũng đang chuẩn bị tăng lãi suất, báo hiệu rằng một đợt tăng ban đầu sắp diễn ra tại cuộc họp vào tháng 3; nó đã bắt đầu thu hồi hỗ trợ bổ sung cho nền kinh tế. Chi phí đi vay cao hơn sẽ làm giảm nhu cầu của người tiêu dùng và doanh nghiệp, làm chậm tốc độ tăng tiền lương và tuyển dụng trong quá trình này.
Rắc rối đối với chính quyền là nếu Fed giảm tốc nền kinh tế một cách quyết liệt trong nỗ lực kiềm chế lạm phát, các cử tri có thể cũng sẽ không hạnh phúc hơn: Tăng trưởng nhanh – lạm phát nhanh và tăng trưởng chậm – lạm phát chậm đều có thể là kết quả xấu theo góc nhìn cá nhân của người lao động.
Nela Richardson, giám đốc kinh tế tại ADP, phụ trách bộ xử lý bảng lương và nhà cung cấp dữ liệu việc làm cho biết: “Chỉ có niết bàn mới có thể là nơi tăng trưởng mạnh và lạm phát thấp. Điều đó rất khó thực hiện.”
Các nhà hoạch định chính sách hy vọng rằng Fed sẽ có thể tạo ra được cái mà các nhà kinh tế gọi là “hạ cánh mềm”, ổn định giá cả trong khi vẫn quản lý để giữ cho thị trường việc làm tương đối mạnh và tăng trưởng ổn định.
Tuy nhiên, các nhà kinh tế đã cảnh báo rằng việc hoàn thành điều đó có thể là một thách thức và mốc thời gian có thể xung đột với chu kỳ chính trị của Mỹ. Mức tăng giá dự kiến sẽ bắt đầu ở mức vừa phải vào tháng 11, nhưng giá cao có thể vẫn còn xảy ra vào thời điểm đó.
Tháng 12, Fed đã dự báo rằng lạm phát sẽ ở mức khoảng 2,6% vào cuối năm nay, giảm mạnh so với tốc độ hiện tại – dự kiến sẽ ở mức 5,8% trong một báo cáo được công bố vào thứ Sáu – nhưng vẫn cao hơn mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương.
Fed không theo đảng phái và hoạt động độc lập với Nhà Trắng. Nhưng các chính sách của nó có thể ảnh hưởng đến kết quả chính trị.
“Câu hỏi đặt ra là, bạn có muốn ở trong tình huống nhu cầu bị cắt giảm và chúng ta đang giảm tốc độ để bước vào kỳ bầu cử không?” Bà Richardson nói. “Có rất nhiều rủi ro ở đó.”
Trong khi đó, Cộng hòa đã không để ý đến việc giá cả tăng cao mà đổ lỗi cho gói cứu trợ năm 2021 của chính quyền và cho rằng chúng làm giảm sự phát triển kinh tế.
“Thực sự có những nguy cơ tiềm ẩn ở đây, với lạm phát hoành hành, thu nhập khả dụng thực tế giảm mạnh và GDP tăng trưởng được thúc đẩy chủ yếu bởi sự tích tụ tạm thời của hàng tồn kho,” Đại diện Kevin Brady, một thành viên Đảng Cộng hòa từ Texas, cho biết trong một thông cáo sau GDP báo cáo. “Do nhiều người Mỹ đã mất niềm tin vào năng lực của ông trong việc phục hồi nền kinh tế, nên còn quá sớm để Tổng thống Biden có thể ăn mừng. Người lao động và các gia đình vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn”.
Tham khảo NYT
