Thế hệ Gen Z, đặc biệt là các bạn sinh viên thường nhắc đến giữa đam mê và tài năng yếu tố nào quyết định đến thành công. Vậy, về bản chất yếu tố nào sẽ quyết định đến sự nghiệp thành công của một người? Chúng tôi đã có buổi phỏng vấn độc quyền với cô Hải Huyền, Founder của Bess Career , dự án phi lợi nhuận nhằm hỗ trợ đào tạo, định hướng và phát triển sự nghiệp cho các bạn sinh viên, để được nghe chia sẻ về giải pháp giúp cho các bạn trẻ có thể thành công trong sự nghiệp.
Thưa cô, thế hệ Gen Z, đặc biệt là các bạn sinh viên để có sự nghiệp thành công cần tập trung vào yếu tố nào?
Về cơ bản, thành công hay kết quả của một người có thể đạt được trên mọi phương diện, cả vật chất và tinh thần. Thành công được quyết định bởi một yếu tố, trong chuyên môn nhân sự gọi là “khung năng lực”. Mỗi người sẽ có một khung năng lực khác nhau nên kết quả thành công cũng khác nhau. Khi các bạn hiểu về khung năng lực và vai trò của khung năng lực thì các bạn sẽ ứng dụng nó vào lộ trình phát triển sự nghiệp của riêng mình. Khung năng lực bao gồm bốn thành tố: (1) kiến thức, (2) tư duy, (3) kỹ năng, (4) thái độ.
Đầu tiên, kiến thức là những dữ kiện, thông tin lý thuyết đã được chứng minh, được tổng hợp thành công thức hay sự hiểu biết mà con người có được qua trải nghiệm, giáo dục để lấy nó làm cơ sở cho tư duy. Có 4 loại kiến thức bao gồm kiến thức nền tảng, kiến thức chuyên môn, kiến thức quản lý và kiến thức về kỹ năng mềm.
Thứ hai, tư duy là quá trình vận dụng những kiến thức đã học giúp con người học hỏi để có nhận thức, biết chọn lựa vấn đề và ra quyết định giải quyết vấn đề chính xác. Có 5 loại tư duy bao gồm: tư duy logic, tư duy hệ thống, tư duy chiến lược, tư duy phản biện và tư duy sáng tạo.
Thứ ba, kỹ năng là khả năng nhận biết và thực hiện thành thục, thông thạo một công việc, một vấn đề nào đó một cách hiệu quả nhất.
Cuối cùng, thái độ là khuynh hướng phản ứng của cá nhân đối với các tác động của môi trường thông qua hành vi, cảm xúc. Chúng ta thường nghe nói thái độ quyết định tất cả. Bởi thái độ là kết quả của 3 yếu tố phía trước: kiến thức, tư duy, kỹ năng. Thái độ sinh ra từ việc giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Khi gặp bất kỳ vấn đề nào mà chúng ta có thể bình tĩnh giải quyết được thì não bộ sẽ có xu hướng không phân biệt vấn đề lớn nhỏ để né tránh mà sẽ có phản xạ thấy vấn đề là phải giải quyết. Điều này dần dần sẽ tạo nên tính cách con người. Dựa vào lộ trình phát triển sự nghiệp, các bạn cần nâng cao khung năng lực của bản thân để dễ dàng chạm đến thành công trong sự nghiệp.
Thưa cô, thế hệ Gen Z hay các bạn các bạn sinh viên cần lựa chọn nghề dựa trên những tiêu chí nào để có sự nghiệp thành công?
Các bạn thường xuyên nhắc đến “sự nghiệp” và mong muốn có một sự nghiệp thành công trong cuộc đời. Việc tìm hiểu các tiêu chí là cơ sở cho việc lựa chọn nghề phù hợp để phát triển sự nghiệp. Để chọn nghề phù hợp, các bạn cần dựa vào 3 nhóm tiêu chí bao gồm động lực, năng lực và ngoại lực.
Thứ nhất, động lực được hiểu là quá trình khởi tạo, dẫn dắt và duy trì các hành vi có mục đích. Động lực là cái khiến các bạn hành động. Với sở thích được nhận biết thông qua các hoạt động hàng ngày, tham khảo thêm ý kiến của người khác các bạn sẽ rút ra được những nhận định về bản thân. Qua đó có thể xác nhận mình phù hợp với nghề nào phía trên. Cũng có rất nhiều bạn trẻ hiện nay không biết bản thân mình thích cái gì. Có thể cũng yêu thích một chút về công việc và nghề nghiệp nào đó nhưng cảm thấy không có động cơ để làm, và không thấy ý nghĩa từ việc làm đó. Vậy nếu không rõ về sở thích thì chúng ta cũng có thể liệt kê những điều bạn ghét, không thích để làm tiêu chí lựa chọn.
Thứ hai, theo quan điểm của những nhà tâm lý học, năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định, nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao. Xét tiêu chí năng lực thì cũng giống như khi bạn nói về động lực. Điều cần thiết đầu tiên cần làm là liệt kê danh sách sở trường, sở đoản của mình để làm tiêu chí lựa chọn nghề nghiệp. Sở trường của bạn dựa trên những việc bạn làm, có cảm thấy dễ dàng, được người khác công nhận không. Xét về sở đoản, sở đoản lại là những việc bạn làm rất dở hoặc cố gắng làm nhưng cảm thấy vẫn khó khăn. Quá trình chọn nghề của bạn cần biết được sở trường, sở đoản của bản thân và lựa chọn nghề về sở trường thì dễ đạt hiệu quả cao trong việc chọn đúng nghề .
Thứ ba, về tiêu chí ngoại lực, đây là tiêu chí sẽ đánh giá một số loại nghề chính, có triển vọng và tiềm năng nhất trong xã hội. Chúng ta có 3 nghề chính là nghề làm chủ, quản lý, chuyên gia. Nghề làm chủ có cơ hội được khám phá, nghiên cứu nhiều về thế thới doanh nhân, cơ hội độc lập tài chính, làm chủ nhiều khu vực, lĩnh vực khi mở rộng quy mô, có cơ hội biết đến những công nghệ hiện đại thay đổi thế giới. Nhưng nó khó khăn là họ phải có được lòng tin của nhân sự, khách hàng, đối tác, của mọi người xung quanh, khó khăn trong việc xây dựng chiến lược, thiết lập kế hoạch công ty, giúp công ty đi đúng hướng, và chịu mọi trách nhiệm với mọi quyết định đã đưa ra. Đối với nghề quản lý, đây là nghề tiếp xúc trực tiếp với con người, giải quyết mọi vấn đề trong công việc, nhân sự nội bộ. Nghề này có cơ hội được tự do tài chính sớm, cơ hội thể hiện kiến thức, kỹ năng bản thân với mọi người, được nhân viên và những người xung quanh công nhận vào những đóng góp lớn của bạn. Ngoài ra nghề này giúp cho bạn có cơ hội được trải nghiệm nhiều kiến thức mới, hiểu biết rộng rãi, và có cơ hội thăng chức lên vị trí cao hơn. Bên cạnh đó, nghề quản lý này có những khó khăn thách thức như phải cập nhật thông tin, kiến thức mới để quản lý tốt đội ngũ, công việc, hay phải làm việc trực tiếp với con người sẽ gây ra mâu thuẫn với cấp dưới do xử lý không khéo léo. Cuối cùng, Nghề chuyên gia sẽ phải gặp những khó khăn thử thách về nghiên cứu, học tập kiến thức mới, kiến thức luôn có sự đổi mới, thay đổi để đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Nghề này sẽ đem lại cho bạn kiến thức, kỹ năng, tư duy chuyên sâu về lĩnh vực bạn theo đuổi.
Như vậy, lựa chọn đúng ngành nghề theo đuổi để phát triển sự nghiệp là việc vô cùng quan trọng. Dựa vào 3 tiêu chí trên về động lực, năng lực và ngoại lực, các bạn có thể đưa ra những quyết định lựa chọn chính xác, nhanh chóng thành công trong sự nghiệp.
Thưa cô, sinh viên nên làm gì để nhận ra điểm mạnh, điểm yếu của mình, từ đó chọn được nghề phù hợp cho việc phát triển sự nghiệp?
Về cơ bản, có rất nhiều phương pháp để tìm hiểu về bản thân như sinh trắc vân tay, bài tập trắc nghiệm, hoặc một số phương pháp về huyền học như nhân tướng học, kinh dịch của phương Đông, bói bài tarot, nhân số học của phương Tây. Một yếu tố quan trọng nữa là yếu tố môi trường để tìm hiểu bản thân. Vì vậy, các bạn nên tìm cho mình một môi trường phù hợp để gắn bó từ đó tập trung cho việc xây dựng và phát triển sự nghiệp. Dựa vào lộ trình phát triển của bản thân thì hiện tại các bạn đã có một khung năng lực nhất định. Vì vậy, khi các bạn đang không biết mình thích gì, mình phù hợp với công việc nào thì các bạn nên tin vào nhu cầu thị trường về công việc, tin vào sự tư vấn định hướng của thầy cô, gia đình, bạn bè, quan trọng hơn điều các bạn cần làm là tìm được môi trường phù hợp để làm việc và thử sức. Khi vào công ty tiếp xúc với môi trường doanh nghiệp, các bạn được đào tạo, học hỏi từ các anh chị, bạn bè, đồng nghiệp giúp các bạn nâng cao năng lực.
Vâng xin cảm ơn cô về những chia sẻ rất chi tiết và hữu ích vừa rồi ạ, hi vọng sẽ có nhiều dịp được nghe cô chia sẻ thêm về những chủ đề khác.
Về tác giả:
Mrs. Hải Huyền là nhà sáng lập dự án đào tạo cộng đồng Bess Career nhằm hỗ trợ đào tạo, định hướng và phát triển sự nghiệp cho các bạn sinh viên Việt Nam; đồng thời cô là Co – Founder của Bhomes Academy – học viện đào tạo và phát triển nhân sự đầu tiên trong ngành bất động sản tại Việt Nam. Trước đó, cô từng là Founder & CEO BST English Center. Cô đã có hơn 13 năm tham gia vào ngành Giáo dục và Đào tạo, tập trung vào việc xây dựng lộ trình phát triển sự nghiệp và đào tạo nâng cao kỹ năng làm việc của nhân sự trẻ trong các doanh nghiệp tại Việt Nam.
Các bạn có thể tìm hiểu chi tiết và liên hệ với Mrs. Hải Huyền qua:
Fanpage chính thức của cô Hải Huyền: https://www.facebook.com/haihuyenmia
Facebook cá nhân của cô Hải Huyền: https://www.facebook.com/haihuyenbc
Kênh Youtube chia sẻ kiến thức của cô Hải Huyền: https://www.youtube.com/channel/UC2YfRcEyzJJ_-VXb16axQUQ
Fanpage Bess Career: https://www.facebook.com/BessCareer
