Nguồn nhân lực luôn được xem là một yếu tố tạo nên sự thành công của mọi tổ chức, quốc gia. Tuy nhiên, nguồn nhân lực Việt Nam còn yếu về chất lượng: thiếu hụt lao động có tay nghề cao, chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động và hội nhập; khoảng cách giữa giáo dục nghề nghiệp và nhu cầu của thị trường lao động ngày càng lớn, lao động thiếu năng động và sáng tạo, tác phong chuyên nghiệp… Chúng tôi đã có buổi phỏng vấn độc quyền với ông Thùy Nguyên, Founder của Bess & Company, tổ chức tư vấn và hỗ trợ quản trị cho các doanh nghiệp startups & SMEs tại Việt Nam, để nghe chia sẻ của ông về giải pháp giúp các bạn trẻ có thể nâng cao năng lực làm việc, đồng thời giúp cho các doanh nghiệp có nguồn lao động chất lượng cao hơn.
Thưa chuyên gia, các bạn đang đi làm nên học theo lý thuyết hay học theo kinh nghiệm thực tiễn thì hiệu quả hơn cho công việc của mình?
Trước hết, về cơ bản, việc học được hiểu là nắm được quy luật trong cuộc sống để làm theo quy luật đó. Học có thể chia thành hai giai đoạn: (1) học để hiểu quy luật căn bản, (2) học quy luật của sự nghiệp. Giai đoạn đầu tiên là giai đoạn học phổ thông cho đến lớp 12. Trong giai đoạn này, chúng ta cần nắm những quy luật rất căn bản về thế giới tự nhiên và con người để làm những công việc đơn giản và phục vụ trong cuộc sống hằng ngày. Đối với giai đoạn học quy luật của sự nghiệp, chúng ta bắt đầu phải học những quy luật chuyên sâu hơn như quy luật về tài chính, kinh doanh, quy luật triết học,… Đó là giai đoạn mà chúng ta thường gọi là học từ đại học cho đến tiến sĩ. Sau khi học hết lý thuyết, về căn bản, nếu bạn muốn làm nghề gì thì bạn cũng phải hiểu quy luật ở trong nghề đó. Vì vậy, chúng ta bắt buộc phải có một nền tảng lý thuyết để có thể tư duy và giải quyết các vấn đề. Và trong quá trình làm việc, chúng ta gặp vấn đề càng phức tạp, càng cần có được nền tảng càng sâu để có thể giải quyết.
Về bản chất, lý thuyết là sự tổng hợp của rất nhiều kinh nghiệm nhưng có đặc điểm chậm hơn so với thực tiễn. Vì vậy, chúng ta có thể thấy khi học lý thuyết là học quy luật chung nhất và đã được chứng minh. Trên thực tế, hiếm người học quy luật chung xong có thể ứng dụng ngay vào trong cuộc sống một cách hoàn hảo. Từ đó, kinh nghiệm được nhắc đến nhiều hơn. Kinh nghiệm được hiểu là trải nghiệm của một cá nhân nào đó và đúc rút ra kết quả. Lợi thế của kinh nghiệm là tính cập nhật rất nhanh, gần với thực tiễn hiện tại. Tuy nhiên, kinh nghiệm không có tính bao quát, và nếu như bạn gặp vấn đề khác thì không thể tư duy được nữa. Nếu chỉ đi theo chủ nghĩa kinh nghiệm thì chúng ta có khá nhiều rủi ro. Kinh nghiệm có tác dụng làm giàu thì thuyết, giúp lý thuyết trở nên thực tiễn hơn. Nếu như chúng ta chỉ học lý thuyết mà không có kinh nghiệm, không có thực tiễn thì nó không giá trị so với việc làm. Còn nếu như chúng ta có kinh nghiệm nhưng không có lý thuyết thì chúng ta chỉ làm được ngay một việc đó. Khi chuyển sang công việc khác, chúng ta sẽ không thể đem kinh nghiệm này để giải quyết vấn đề khác được. Trước khi đi làm là học nền tảng, sau khi đi làm là học chuyên sâu và nguồn học đa dạng hơn.
Bên cạnh đó, điểm mạnh của người Việt Nam là cực kỳ giỏi về kỹ thuật. Tuy nhiên, người Việt thường thích những thứ ngắn hạn, thực tiễn, dễ hiểu, dễ ứng dụng và ít khi tin vào lý thuyết. Bởi vì, chúng ta thấy lý thuyết khá chung chung và phản biện rất mạnh mẽ. Đây vừa là điểm mạnh vừa là điểm yếu của người Việt. Khi các bạn không có niềm tin về lý thuyết, chúng ta sẽ đi rất đa dạng, tìm ra những kinh nghiệm. Thực tế chứng minh, người Việt có rất nhiều kinh nghiệm được truyền lại qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, điểm hạn chế của chúng ta là không rút kinh nghiệm thành một quy luật. Do đó, thế hệ đi sau lại phải mày mò từ đầu, cũng không tin vào lý thuyết và thường học theo những thứ dễ, nhiều người đang làm. Đó cũng là lý do khiến việc nghĩ ra một thứ mới và phát triển nó theo hướng lâu dài hơn là một hạn chế của người Việt.
Vì vậy, người Việt Nam có thể phù hợp hơn với việc học từ kinh nghiệm và cần phát huy điểm mạnh đó. Và chúng ta nên củng cố cho bản thân lý thuyết, mang tính chất học thuật, và cố gắng đúc rút kinh nghiệm thành những quy luật để có thể sử dụng, phát triển lâu dài. Việc sở hữu nền tảng lý thuyết vững chắc giúp chúng ta có thể củng cố thêm cho kinh nghiệm của mình, nếu không chúng ta sẽ không biết cách giải quyết các vấn đề mới.
Các bạn trẻ đang đi làm nên học theo cách nào để có thể thăng tiến cao hơn?
Nếu chúng ta muốn thay đổi, muốn thăng tiến, chúng ta phải học thêm kiến thức, kỹ năng để mở rộng, đào sâu thêm. Khi xác định được công việc của mình, biết được vị trí mình muốn đạt được, các bạn sẽ có khung năng lực cho các vị trí đó. Khung năng lực là kiến thức, kỹ năng cần thiết của vị trí mà mình mong muốn trong tương lai. Nếu các bạn còn chưa biết mình mong muốn gì thì các bạn chưa thể đào sâu đi học hiệu quả được.
Khung năng lực bao gồm 4 yếu tố: (1) Kiến thức, (2) Tư duy, (3) Kỹ năng, và (4) Thái độ. Các bạn nên tự vẽ ra khung năng lực cho chính mình, hoặc tự tìm cho mình hình mẫu đã thành công và đứng đầu trong ngành ấy. Chúng ta có thể dựa vào thái độ của họ như thế nào, kỹ năng, kiến thức, tư duy như thế nào và tại sao anh ấy lại có được tư duy đấy. Đó cũng chính là một cách để chúng ta có thể tham chiếu và nâng năng lực của chính mình.
Các bạn đã đi làm nên học theo cách nào để phù hợp với quỹ thời gian hạn chế của mình?
Khi các bạn còn trẻ, các bạn nên xác định rõ đích đến của mình, mong muốn là gì, đặt cho mình một lộ trình học, và cố gắng tích lũy cho mình một nền tảng lý thuyết từ sớm. Về mặt lý thuyết, sau khi có nền tảng vững chắc, chúng ta mới có thể ứng dụng vào công việc. Còn nếu như đến thời điểm đi làm, các bạn vẫn còn đang phải học lại kiến thức nền tảng hay gọi là mất gốc thì lời khuyên cho các bạn là phải nghiêm túc dành ra một khoảng thời gian để học lại. Giải pháp phổ biến và khá hiệu quả là các bạn có thể bớt thời gian cuối tuần để tham dự những khóa học mà có kiến thức nền tảng cần thiết. Ngoài ra, các bạn có thể đọc thêm sách để thay đổi tư duy. Tất nhiên, các bạn cũng có thể tham khảo từ sách giáo trình thay vì những cuốn sách mang tính chất kinh nghiệm được đúc rút. Việc học kiến thức nền tảng không khó, nhưng sai lầm của các bạn là chạy theo kinh nghiệm ngắn hạn và ngày càng bị giới hạn. Trên thực tế, các bạn đang thiếu gốc chứ không thiếu kinh nghiệm và dẫn đến việc không tư duy được và không thể đánh giá kinh nghiệm có phù hợp không, hiệu quả không.
Trong bối cảnh hiện nay, nguồn học hay kênh học như thế nào sẽ phù hợp nhất với các bạn đang đi làm?
Nếu các bạn đang thiếu kinh nghiệm thì các bạn cần đào sâu thêm kiến thức, kỹ năng thực tiễn. Các bạn có thể học qua những chuyên gia, người đã thành công trong công việc đó để được nghe chia sẻ lại kinh nghiệm. Chúng ta cứ đi theo những người đấy. Còn nếu các bạn đang mất gốc, các bạn cần phải học từ những chuyên gia có kiến thức lý thuyết vững chắc. Hoặc các bạn đang đi làm có thể tìm học từ sách vở, giáo trình, tài liệu từ trường đại học hàng đầu trên thế giới, các cuốn sách của giáo sư nổi tiếng trong ngành. Bởi vì những lý thuyết đó sẽ tiết kiệm cho các bạn rất nhiều. Còn đối với nguồn kinh nghiệm, các bạn có thể theo dõi, tìm hiểu, tham gia các khóa học ngắn hạn của những người chia sẻ bí quyết thành công của họ. Các bạn cũng có thể tham gia các chương trình, diễn đàn của doanh nhân nổi tiếng, follow các kênh của họ. Đó là nguồn mà các bạn có thể tiếp thu khá thụ động.
Trên thực tế, các khóa học về học thuật khá đắt bởi đó là những kiến thức có thể sử dụng dài hạn. Và lời khuyên cho các bạn không có thời gian hoặc ngân sách hạn chế, các bạn nên tập trung vào năng lực tự học. Năng lực tự học là năng lực mà các bạn có thể tự đọc tài liệu và tự hiểu. Tuy nhiên, giai đoạn ban đầu thường khó khăn nhưng đây là một hướng học rất tốt để tiết kiệm thời gian và chi phí. Các nguồn tự học không quá đắt và các bạn nên cố liên hệ giữa lý thuyết học được với thực tiễn công việc đang làm, đồng thời, biết chắt lọc những kiến thức cần thiết và thông tin có thể bỏ qua.
Năng lực tự học là năng lực rất khó, vậy làm như thế nào để có thể rèn luyện được năng lực này?
Các bạn có thể tham khảo cách tự học của người nước ngoài, lấy động lực từ vấn đề mình đang gặp phải. Trước hết, bắt tay vào làm, các bạn sẽ gặp một vấn đề và quay lại để tìm kiếm, tra cứu lý thuyết và áp dụng vào để giải quyết vấn đề. Ví dụ, khi bị gặp vấn đề giảm doanh thu, các bạn có thể đặt những câu hỏi về nguyên nhân của vấn đề đó và tìm hiểu, tra cứu lý thuyết về doanh thu. Dần dần, chúng ta sẽ cũng có thể tìm hiểu tận gốc những vấn đề và giải pháp cho vấn đề đó.
Đối với những nghề thực tiễn, ví dụ như sales bất động sản, các bạn nên đi từ những yêu cầu, công việc thực tiễn của nghề. Các bạn có thể đặt câu hỏi rất đơn giản như công việc chính của một người sales bất động sản là gì. Từ đó, các bạn sẽ có được những keyword như truyền thông tìm kiếm khách hàng, tư vấn, kiến thức sản phẩm bất động sản, các phân khúc khách hàng,… Xuất phát từ thực tiễn và tra cứu lại lý thuyết sẽ giúp các bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian.
Vâng xin cảm ơn ông về những chia sẻ rất chi tiết và hữu ích vừa rồi ạ, hi vọng sẽ có nhiều dịp được nghe ông chia sẻ thêm về những chủ đề khác.
Link video phỏng vấn chi tiết các bạn có thể xem tại: https://www.youtube.com/watch?v=QvL3KWR9hMU
Về tác giả:
Ông Thuỳ Nguyên là nhà sáng lập Bess & Company hệ sinh thái hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, startups tại Việt Nam. Ông là chuyên gia quản trị học, có hơn 12 năm nghiên cứu về các chuyên môn như quản trị học, quản lý, lãnh đạo, marketing, R&D sản phẩm, sản xuất vận hành, kênh phân phối và bán hàng, truyền thông, nhân sự, tài chính. Ông đã trực tiếp tư vấn cho hơn 300 doanh nghiệp SMEs tại Việt Nam, và đào tạo cho hơn 12.000 người là nhân sự trong các doanh nghiệp. Ông là khách mời thường xuyên của các chương trình khởi nghiệp và hỗ trợ các doanh nghiệp ở các tỉnh thành trên toàn quốc.
Fanpage chính thức của Mr. Thuỳ Nguyên: https://www.facebook.com/Ires.ThuyNguyen
